O nas

Zabytkowa zabudowa placu centralnego w Cieszkowie (XIII w., XVIII-XX w. )

Centrum miejscowości Cieszków należy do strefy konserwatorskiej. Zachowany został w niej historyczny układ urbanistyczny z otwartym centralnym placem- rynkiem.

Znajdują się na nim ozdobne rzeźby i liczne plansze informacyjne nawiązujące do herbu gminy oraz specyfiki lokalnej przyrody. Odwiedzający może podczas postoju dokonać zakupów.

Rynek w Cieszkowie z drewnianą figurą koguta z cieszkowskiego herbu, fot. A. Maryjowski

Budynek dworca PKP w Cieszkowie z pocz. XX w.

Znajduje się w nieopodal centrum miejscowości przy linii kolejowej łączącej Wrocław z Krotoszynem. Z peronu dworca roztacza się piękny widok na okoliczne pola i lasy.

Na dworcu zatrzymują się pociągi Kolei Dolnośląskich. 

Zabytkowy Park w Cieszkowie

Pałac, którego już nie ma - w cieszkowskim parku, wśród drzew i ozdobnych krzewów, stał jeszcze całkiem niedawno piękny wczesnobarokowy pałac. W miejscu, w którym został wzniesiony, prawdopodobnie znajdowała się wcześniej warownia. Warownię miał ponoć wybudować wnuk Władysława Wygnańca- Henryk I. Pałac wzniesiono tu w 1695 roku, przebudowując stary dwór. Budynek otoczony był starą zamkową fosą, parkiem, ogrodem owocowym i warzywnym. W pobliżu znajdowały się też dwa małe stawy, na jednym z nich usypano wyspę, na której według legendy miała straszyć Biała Dama. Pałac zbudowany na planie prostokąta był dwupiętrowy, nakryty ceramicznym dachem, po środku mieścił się niewielki dziedziniec, od frontu posiadał jedenaście dużych okien. We wnętrzu znajdowały się dwie wielkie sale gościnne, bogato wystrojone, pewna ilość pokoi, a także teatr dworski. Pałac zdobiony z zewnątrz jak i wewnątrz był najpiękniejszym budynkiem w Cieszkowie i jednym z najatrakcyjniejszych w całej okolicy. Do parku często wybierali się sąsiedzi i ludność z okolicznych wsi, nie tylko na spacery, przychodzili kupować młode drzewka, krzewy, flance, co zapewniało właścicielom znaczne dochody.Pałac zamieszkiwali wszyscy późniejsi właściciele Cieszkowa, między innymi księżna Katarzyna Sapieha, baron von Zedlitz, baron von Teichmann, bracia Schreiberowie,a od 1910 do 1945r. hrabina Alexandrine von Puckler und Blankensee. W 1842 roku pałac poddano gruntownej restauracji. Niestety, budynek nie zachował się do naszych czasów. Został spalony przez wojska radzieckie w 1945 roku. Opuszczony, w końcu został rozebrany. Dzisiaj można zobaczyć tylko jego skromne resztki: most, altanę ogrodową, fosę, budynek przypałacowy oraz park. Wielka szkoda, że pałacu już nie ma, dziś na pewno stanowiłby sporą atrakcję turystyczną.

Kościół parafialny p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z 1753r w Cieszkowie

Dworski, barokowy Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Cieszkowie -  wybudowany na planie krzyża w 1753, ufundowany przez księżną Katarzynę z rodu Sapiehów.
Niezbyt duża, ale piękna barokowa świątynia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, o której utarło się mówić „perła śląskiego późnego baroku”, wzniesiona została w 1753r. przez księżną Katarzynę Ludwikę z Sapiehów. Autorem projektu był śląski architekt Marcin Karol Frantz. Obecnie kościół parafialny, niegdyś pełnił funkcję kościoła dworskiego, a po śmierci fundatorki stał się jej mauzoleum.   W eksponowanych miejscach budowli pojawiają się herby związane z księżną - w okazałym kartuszu herbowym w środkowej części fasady -herb Lis,  Łodzia, Rawa oraz herb Lis  na hełmach wież. Centrum późnobarokowego wnętrza rozświetla kopuła z latarnią, wsparta na potężnych filarach. Na nich to umieszczone zostały symetrycznie ambony. W bogatym wystroju świątyni przeważają obrazy poświęcone życiu Marii, której rysów twarzy użyczyła fundatorka. Nie zabrakło w nim także patronów księżnej i jej dzieci: św. Katarzyny Aleksandryjskiej, św. Jadwigi, św. Jana Nepomucena i św. Judy Tadeusza. Pełne dynamicznego ruchu rzeźby ołtarzowe przedstawiają św. Annę i Joachima oraz świętych  misjonarzy. Całości wyrazu dopełniają rokokowe motywy dekoracyjne wzbogacające elementy architektury i wyposażenie.

Kościół pw. WNMP, w którego krypcie pochowana jest dawna pani Cieszkowa - Katarzyna Sapieżyna, fot. A. Maryjowski 

Miejscowość Trzebicko z kościołem pw. Świętego Macieja w Trzebicku (1672r) i ruinami pałacu z XVII wieku

Jest to wieś położona 161 m n.p.m., na południowy zachód od Cieszkowa, usytuowana na skraju Wysoczyzny Leszczyńskiej. Roztacza się stąd piękny widok na Kotlinę Milicką i Wzgórza Trzebnickie. Miejscowość założona została w XIII wieku na prawie polskim, a pierwsze wzmianki o niej sięgają roku 1241. Jeden z mieszkańców nazywał się wówczas Strzebko de Trzebeczsko. Z 1610 roku pochodzą notatki na temat folwarku we wsi, obejmującego dom mieszkalny, owczarnię, młyn, sad i ogród. Najcenniejszym zabytkiem budownictwa sakralnego na Śląsku jest drewniany kościół pod wezwaniem św. Macieja. Powstanie świątyni datowane jest na 1672 rok, ale istnieją zapisy wcześniejsze. W 1571 roku pojawia się wzmianka o parafii we wsi, co pozwala przypuszczać, że kościół już był. Późniejsze dane pochodzą z dokumentów wizytacyjnych  z 1666 roku, w których są informacje o zaniedbanej, zmurszałej budowli i dziurach w dachu świątyni. Najprawdopodobniej 1672 rok jest to data ukończenia gruntownego remontu kościoła, dlatego została przyjęta za rok jego powstania. Budowla składa się z jednej nawy, ma konstrukcję zrębową z gontowym dachem. Wyposażenie wnętrza jest również drewniane, wczesnobarokowe, m.in. polichromie, ambona i ołtarz z 1678 roku oraz ołtarze boczne z II połowy XVII wieku. Po prawej stronie, przed ołtarzem głównym znajduje się chrzcielnica z początków XIX wieku. Na ścianach wiszą obrazy z XVII i XVIII wieku. Nad drzwiami uwagę zwracają polichromie z 1634 roku. Na chórze znajduje się prospekt organowy z II połowy XVIII wieku. Dzwon spiżowy w wieży datowany jest na 1600 rok. Koło kościoła znajduje się stary cmentarz. Charakterystyczny jest nagrobek Anny Hoffmann z 1778 roku. Ma on kształt obelisku. W latach 1745-1779 dobra tutejsze należały do Katarzyny Ludwiki z Sapiehów. Po jej śmierci Trzebicko przeszło w ręce syna kapitana von Lilienhoff und Adelstein. W 1834 roku majątek nabyła rodzina von Beckelberg, osiadła tu w XIX wieku. Od 1905 roku jako posiadaczka dóbr wzmiankowana jest Maria Gebel.

Następnie majątek przeszedł w ręce Marii Schade z domu Heintel. Być może była to ta sama osoba, ale dwukrotnie zamężna. Od 1939 roku wspomniany jest inny właściciel posiadłości – Jerzy Linke, który zarządza nią do II wojny światowej. Na uwagę zasługuje klasycystyczny pałac ceglany z mansardowym dachem. Wzniesiono go w XVII wieku. Otoczony jest on parkiem, a w południowej części znajduje się polana parkowa. Zasadniczy drzewostan, głównie dęby, skoncentrowano na obrzeżach parku. Zagospodarowano też dziedziniec, gdzie utworzono rodzaj gazonu, oddzielonego od rezydencji wysokim podjazdem. Na zachód od Trzebicka, obok drogi prowadzącej do Gór, leży grodzisko wczesnośredniowieczne, zwane dziś Szwedzkim Wałem. Ma on średnicę około 50 m, wysokość wału wynosi 2-3 m, a szerokość przy podstawie – 8-10 m. Na północny wschód od wsi, przy szosie do Cieszkowa, wznosi się Winna Góra z wieżą triangulacyjną. W czasie II wojny światowej wieś została przemianowana na Strebitzko Hochrode.

 Drewniany kościół pw. św Macieja w Trzebicku należy do najstarszych budynków sakralnych Doliny Baryczy, fot. M. Kamińska 

Pomnik przyrody z miejscem rekreacyjnym koło miejscowości Zwierzyniec

Zwierzyniec jest to wieś położona 170 m n.p.m., na północny wschód od Cieszkowa. Można zaliczyć ją do osady leśnej. W obrębie wsi znajduje się wiekowy dąb. Wybudowano tu również wiatę (wraz z miejscem na ognisko oraz innymi elementami architektury) dla turystów przemierzających się   szlakami rowerowymi.

Restauracja Teo w Cieszkowie

Restauracja Teo położona jest w Cieszkowie, bezpośrednio nad stawem na Kolorowym Szlaku Karpia. Budynek nawiązuje do architektury tradycyjnej Doliny Baryczy (dach dwuspadowy o specyficznym kącie nachylenia oraz szachulcowa elewacja).

W ofercie restauracji są dania rybne, mięsne oraz dania kuchni włoskiej. Na szczególną uwagę zasługują dania rybne takie jak: Karp w sosie porowym podany z puree selerowo- marchewkowym i miksem sałat z dresingiem balsamicznym oraz Amur w sosie selerowo- koperkowym z talarkami buraków i miksem sałat. Znaczna część produktów, z których sporządzane są dania pochodzą z Doliny Baryczy. Podawane na miejscu ryby pochodzą z własnej hodowli i z Gospodarstwa Rybackiego Ruda Sułowska. W menu można znaleźć wiele produktów regionalnych takich jak Lody naturalne z Cukierni- Mariola w Kobylinie, wina z Winnicy Anna i Winnicy De Sas, piwa z browaru Nepomucen, soki z Tłoczni Pochodyła i Gospodarstwa sadowniczego Dariusz Przerwa, soki i dżemy Z Chaty Łaniaków oraz miody z pasieki Pana Michała Frankiewicza z Ostrowąsów. Dla klientów oprócz smacznego jedzenia czeka również efektowny taras na wodzie, wigwam, pokoje gościnne oraz łowisko wędkarskie.

Restauracja Teo położona nad malowniczym stawem służącym również wędkarzom, fot. A. Maryjowski

Cmentarz rodowy w lesie koło Cieszkowa

W lesie, nieopodal Cieszkowa, blisko drogi Cieszków - Trzebicko, znajduje się jeden z kilku starych cmentarzy, na których pochowani zostali dawni, głównie niemieccy mieszkańcy Cieszkowa i okolic.

Aby odwiedzić to miejsce, należy wyjeżdżając z Cieszkowa ul. Grunwaldzką, na zakręcie drogi prowadzącej do Trzebicka, za siedzibą Urzędu Gminy, wjechać w leśny dukt prowadzący najpierw prostu a po kilkunastu metrach skręcający w lewo. Po ok. 200 m należy skierować się na prawo, w drugą leśną drogę. Cmentarz położony jest po lewej stronie drogi.

Nekropolia ma charakter rodowy, chowano tam doczesne szczątki dawnych właścicieli Cieszkowa – rodziny Pűcklerów. Cmentarz położony jest na łagodnym pagórku, porośniętym drzewami i krzakami. O dawnym miejscu pochówku świadczą pozostałości niskiego, kamiennego muru otaczającego niegdyś nekropolię. Zachowały się także spore fragmenty schodów prowadzących do grobów. Odnaleźć można również miejsca po płytach nagrobkowych. W najlepszym stanie zachował się monumentalny, kamienny krzyż wyrastający jakby z cmentarnego muru.

Najlepiej zachowany fragment niemieckiego cmentarza w lesie pod Cieszkowem, fot. A. Maryjowski

Kościół p. w. Chrystusa Króla w Cieszkowie

Kościół Chrystusa Króla w Cieszkowie - jest to budowla wzniesiona jako kościół ewangelicki w 1748 roku. Po pożarze w 1829 roku została odbudowana w stylu neogotyckim. We wnętrzu nakrytym płaskim sufitem zachowały się drewniane empory. W latach 1960-63 świątynia została odrestaurowana, natomiast w 1973 roku wnętrze zostało odnowione. W najbliższym czasie planowany jest jego remont, dzięki któremu odzyska m.in. walory estetyczne.

Świątynia jest ujęta w gminnej ewidencji zabytków gminy Cieszków razem z przyległymi budynkami - dawnym domem parafialnym i dawną szkoła parafialną.

Kościół pw. Chrystusa Króla przy głównej drodze DK15 przebiegającej przez Cieszków, fot. A. Maryjowski

Smażalnia ryb ''U BARTKA'' w Średzinie

Smażalnia zapoczątkowała swoją działalność w 2010 roku od tego czasu jest stale rozbudowywana i uatrakcyjniana. Charakterystyczna drewniany budynek powstał w zgodzie z lokalną architekturą. W obiekcie znajdują się dwie sale konsumpcyjne, taras od strony stawu a także zaduszona cześć od strony parkingu. W smażalni

podawane są ryby w towarzystwie produktów lokalnych. W większości są to ryby lokalne z Doliny Baryczy, kupowane w Stawach Milickich S.A. oraz Gospodarstwie Rybackim Jana Pasiecznego – karp, jesiotr, lin, tołpyga, sum, sandacz, szczupak, amur. Ryby są przyrządzane wyłącznie na świeżo, smażone we własnej kompozycji przypraw.

Do ryb podawane są surówki, zasmażane ziemniaki, frytki. W ofercie turysta znajdzie także  popularną zupę rybną według własnego przepisu z dużymi kawałkami ryby w środku. W weekendy oferowane są ryby słodkowodne wędzone. Smażalnia jest czynna przez cały rok, 7 dni w tygodniu; w sezonie od 12 do 21-22. Goście mogą korzystać z pola do piłki siatkowej, ogrodzonego placu zabaw dla dzieci, stawu wędkarskiego, mini zoo (owce).

Pałac w Pakosławsku (2 poł XIXw.) wraz z budynkiem dawnej gorzelni i parkiem.

Pakosławsko to wieś położona w gminie Cieszków, 130 m n.p.m., w odległości 1 km od drogi Milicz-Cieszków. Pośrodku wsi znajduje się budynek gorzelni z początków XX wieku. Obok gorzelni oraz dawnych budynków gospodarczych znajduje się wybudowany w drugiej połowie XIX w. pałac -wybudowany na planie kwadratu, kryty dachem czterospadowym z lukarnami. 

W wiosce usytuowany jest też murowany kościół, wybudowany w latach 1966-69. W pobliżu Pakosławska znajduje się gospodarstwo agroturystyczne „Szymanki”, w której właściciel - Pan Roman Vogt posiada ranczo ze zwierzętami  i 4 stawy rybno – rekreacyjne.

Opracowanie: Artur Maryjowski, UG Cieszków